By jedzenie przynosiło zdrowie

Co oznacza zdrowe odżywianie? Czy to wyłącznie dieta wegetariańska? Produkty eko, bio lub żywność organiczna? Czy jedząc zdrowo, można jeść słodycze? Czy zdrowa kuchnia to kuchnia droga, pełna nowych, czasem trudno dostępnych składników?

Istnieje wspólny mianownik Zdrowego Odżywiania - żywność naturalna (najlepiej ekologiczna), jak najmniej przetworzona. Dobrej jakości produkty to podstawa, ważne jest również kiedy i ile jemy. Warto zadbać, by nasza dieta była zrównoważona, tak pod względem ilościowym (nie za dużo, nie za mało, o w miarę stałych porach), termicznym (patrz: termika produktów), jakościowym, czyli odżywczym. Oto kilka podstawowych zasad zdrowego odżywiania.

Żywność, która nie żywi

Jest taka żywność, która nie żywi, nie odżywia. To dania gotowe, przemysłowo przetworzone. A więc nie jedz „gotowców" – fast-food (hot-dog, hamburger, kebab itp.), zup z proszku, gotowych sosów, konserw czy tanich wędlin – zawierają dużo konserwantów, barwników, cukru, soli, szkodliwego tłuszczu. Przeczytaj czym jest żywność wysokoprzetworzona. 

Ogranicz:

• nabiał (a zwłaszcza wyroby z mleka krowiego: jogurty owocowe, mleko, serki homogenizowane, serki topione); zamiennik: tofu, mleko i sery kozie. Sprawdź inne niż nabiał z mleka krowiego źródła wapnia (artykuł Marii Hirowskiej w ramach kampanii Zdrowy Przedszkolak.org)

• cukier (w tym cukierki, czekoladę mleczną, bezy, ptasie mleczko, lizaki itd.); poznaj zdrowsze zamienniki cukru. Dlaczego nie warto używać białego cukru? (artykuł Emilii Lorenc w ramach kampanii Zdrowy Przedszkolak.org)

• mąkę oczyszczoną (w tym pieczywo zwykłe, zwykły makaron, pierogi i naleśniki na mące rafinowanej, czyli zwykłej), gdyż zawiera gluten; zamiennik: mąka pełnoziarnista (i produkty pełnoziarniste: płatki, makaron, pieczywo), orkiszowa

• mięso; zamiennik: cieciorka (ciecierzyca), soja, soczewica, groch, fasola; przeczytaj jak przygotować rośliny strączkowe do gotowania.

Oczyszczanie – rafinowanie – pozbawianie wartości

Unikaj białej mąki i białego ryżu. Oczyszczanie ziarna  (pszenica, orkisz, żyto, jęczmień, gryka, ryż) pozbawia je najbardziej wartościowych składników: makro- i mikroelementów, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Zwykły chleb i bułki zapychają przewód pokarmowy, spowalniając jego pracę. Są wytwarzane z białej, rafinowanej mąki i właściwie są mało wartościowe. Zamienniki:

• makarony z pełnego ziarna, polecam również makaron gryczany, ryżowy, jaglany, z grochu lub fasoli;

• pieczywo pełnoziarniste wytwarzane na zakwasie, bez dodatku drożdży; najlepiej żytnie lub orkiszowe;

• ryż brązowy, pełnoziarnisty; ryż jaśminowy, ryż basmati, ryż okrągły do sushi czy do risotto.

Solić czy nie?

Używaj bardzo mało soli (zatrzymuje wodę w organizmie). Statystyczny Polak soli średnio 5 razy za dużo! Sól jest w wędlinach, chlebie, serze twardym (tzw. żółtym), ciastkach, vegecie, zupkach i sosach w proszku i wielu innych produktach. Przez trzy tygodnie nie sól również ziemniaków, makaronu, ryżu, ani kasz. Poczujesz różnicę, będziesz w stanie wyczuć sól zawartą w innych produktach. Sól zatrzymuje wodę w organizmie, zwiększa ciśnienie i prowadzi do chorób cywilizacyjnych. Kupuj tylko sól nierafinowaną.

Jak się odnaleźć w gąszczu zasad zdrowego odżywiania?

W zdrowym odżywianiu kieruję się zasadą 4xU:

• Umiarkowanie
• Uregulowanie
• Urozmaicenie
• Utrzymanie w cieple

Umiarkowanie

Lepiej jeść mało, a często. 5 posiłków dziennie to optymalne rozwiązanie.

Dzień zaczynaj od obfitego, ciepłego śniadania, potem stopniowo zmniejszaj porcje.

Śniadanie ma być duże, koniecznie na ciepło. Owsianka na wodzie z bakaliami, owocami,  jajka, zupa, może być wczorajszy obiad. Nawet kanapki – z sandwicha lub piekarnika – jak najczęściej na ciepło. Czego nie jemy na śniadanie: jogurtów, zwłaszcza z surowym musli, twarożków, kanapek z serem. Potrzebujesz więcej przepisów na śniadanie?

Jedz kiedy odczuwasz głód, a kiedy już się nasycisz – po prostu przestań jeść. Nie jedz tylko dlatego, że coś zostało na talerzu, jest zapłacone albo „wypada” – zjeść urodzinowy tort lub ciasto do kawy.

Uregulowanie

Pamiętaj o regularnych porach posiłków – to pozwala przygotować się naszym narządom trawiennym, jedz często, a mniej. Ilość pożywienia ma przypominać trójkąt, rano dużo, potem coraz mniej. Lepiej zjeść 5 małych posiłków co 2 godziny, niż nie jeść przez większość dnia, a potem najeść się na wieczór.

Urozmaicenie

Jedz i warzywa, i kasze, i płatki pełnoziarniste, i pieczywo, mięso, ryby, dobrej jakości tłuszcze (olej lniany na zimno, oliwa z oliwek, masło extra). Jedz zielone warzywa: sałaty liściowe, świeże zioła, kiełki, brukselka, brokuły, szpinak. Próbuj nowości. Jeśli jeszcze nie znasz, polecam cieciorkę, soczewicę, pastę z awokado, pesto, oliwki, kapary, suszone pomidory itd. Jedz zupy, są pożywne, łatwo strawne i pełne wartości odżywczych. Jedz zupy krem – z dyni, z marchwi, z brokuła czy porowo-serową. Warto jeść suszone owoce (jabłka, gruszki, śliwki, morele, rodzynki), różne pestki (dyni, słonecznika, sezam, siemię lniane), migdały, orzechy. Mają bardzo dużo makro- i mikroelementów, a także witamin. Są bogate w błonnik, a to poprawia wypróżnianie.

Warto wprowadzić:

• warzywa strączkowe – groch, fasola, fasola szparagowa, cieciorka, soczewica

• kasze – jaglana, krakowska, gryczana niepalona, pęczak jęczmienny, kukurydziana

• więcej przypraw – czosnek, bazylia, rozmaryn, oregano, zioła prowansalskie, kardamon, goździki, cynamon, świeży imbir, cebula, koperek, natka, kozieradka, tymianek, anyż itd.

• herbatki zawierające – koper włoski, rumianek, imbir, kardamon, tymianek, goździki. Pij też herbatki ziołowe, takie jak koper włoski, rumianek, melisa czy mięta.

Utrzymanie żołądka w cieple

Tak jak samochód jeździ sprawniej na ciepłym silniku, tak nasz organizm lepiej funkcjonuje z ciepłym żołądkiem. Często masz zimne ręce lub stopy? Jest ci zazwyczaj chłodno? Jedz potrawy, które będą Cię rozgrzewać. Produkty wychładzające - surowe, kwaśne, zimne, np. jogurty, koktajle mleczno-owocowe, dżemy; surówki; napoje (nie)gazowane; cytrusy. Cierpisz na zgagę, nie śpisz po nocach, jest Ci często gorąco? Ogranicz mięso, ostre przyprawy (pieprz czarny i cayenne, curry, gałka muszkatałowa, cynamon, chili, ostra papryka), świeży czosnek i imbir; częściej wychodź na świeże powietrze, pracuj też ze stresem.

Najlepiej, gdy potrawy są zrównoważone. 

Zrezygnuj z nadmiaru lodów i mrożonek, za bardzo wychładzają organizm. Warunkowo – długie gotowanie z dodatkiem rozgrzewających przypraw (dotyczy np. warzyw na patelnię). Nie jedz rzeczy „prosto z lodówki”, pozwól by nabrały temperatury pokojowej lub podgrzej je na ogniu.

Co osłabia układ pokarmowy?

• cukier – wcale nie krzepi, wypłukuje cenne składniki odżywcze, jest bezwartościowy, utrudnia pracę trzustki (a to droga do cukrzycy), jest przyczyną nadwagi i otyłości

• nadmiar nabiału - ze względu na trudną do strawienia kazeinę (białko występujące w produktach mlecznych) i laktozę (cukier mleczny), gdyż wiele osób nie wytwarza enzymów trawiących laktozę

• nadmiar produktów mącznych (z białej, tzw. zwykłej mąki) w postaci naleśników, pierogów i makaronu – z powodu niskiej zawartości składników odżywczych mąki rafinowanej dieta oparta na tych produktach jest uboga, a zawarty w niej gluten nie tylko utrudnia trawienia, ale i powoduje reakcje alergiczne.

Przewaga cukru, nabiału i białej mąki w diecie nie zostawia miejsca na produkty wysokowartościowe, takie jak warzywa, kasze, pestki, bakalie czy mięso dobrej jakości. Przyjrzyj się swojej diecie i sprawdź jakie grupy produktów w niej dominują, a jakich brakuje.

Odżywiajmy się dla zdrowia!

Warto sobie uświadomić, że nieodpowiednie odżywianie prowadzi do szeregu chorób cywilizacyjnych, np. cukrzyca, alergia, otyłość. Teraz umieramy nie z głodu, lecz z nadmiaru. Nadmiaru tłuszczu, cukru, soli, konserwantów, przetworzonych rzeczy. Odżywiajmy się dla zdrowia!

To oczywiście tylko wstęp do tematu zdrowego odżywiania. Poniżej znajduje się lista artykułów związanych z zasadami zdrowego żywienia. Dla zagubionych w gąszczu informacji przygotowaliśmy nasz poradnik Prowadź zdrowy tryb życia. Poradnik dla początkujących (dostępny w naszym sklepie).

Autorka: Katarzyna Rudnicka